Azerbaijan Gender Information Center

davamlı sürətdə yeni səhm və ya səhm vahidləri emissiya edə bilən investisiya fondu.

Açıq tipli səhmdar cəmiyyət
qiymətli kağızları və əmlakı (çox vaxt səhmlər formasında) açıq surətdə alınıb - satılan və bir, yaxud bir neçə fond birjası siyahısına daxil edilən hüquqi şəxs. ABŞ-da korporasiya adlanır.

Adi (açıq) seyf hesabı
dəyərlərin (xüsusən, qiymətli kağızların) saxlanması və idarə olunması üçün seyf hesabı. Əksi: möhürlənmiş seyf hesabı.

Adi ortaqlıq
öz əmlak, bacarıq, təcrübə və işci qüvvələrini birləşdirməklə, bir vahid məqsədə nail olmaqdan ötrü, iki və ya daha çox hüquqi şəxsin, fiziki şəxsin və ya korporativ qurumun kontrakt üzrə əməkdaşlığı (məs. istiqraz emissiyasının yerləşdirilməsi və mənfəət əldə edilməsi kimi). İsvecrə Federal Məcəlləsinin 530-551-ci maddələri əsasında həyata keçirilir.

Adi səhm (I)
məs., imtiyazlı səhmlərdən fərqli olaraq, heç bir spesifik xüsusiyyətlə malik olmayan sadə səhmlər.

Adi səhm (II)
dividend ödənişi zamanı bir-birindən üstün tutulmayan korporasiya səhmlərinə aid edilən Amerika termini, adətən, səsvermə hüququna malik yeganə səhm qrupu. Böyük Britaniya "ordinary shares" termini işlədilir.

Agent
əsas şəxs tərəfindən onun adından vasitəci kimi çıxış etməyə və işgüzar müqavilələr bağlamağa vəkil edilmiş hüquqi cəhətdən müstəqil şəxs.

AİDA (AIDA)
reklam tədavülünün ən çox yayılmış modellərindən biri (ingilis dilindən - diqqət, maraq, arzu, hərəkət). 1896-cı ildə E.Levis (ABŞ) tərəfindən təklif edilmişdir.

Akkreditiv
müştərilərə müvafiq müxbir bankdan ayrıca qrafiklə icazə verilmiş maksimal məbləğdə vəsait götürməyə imkan yaratmaq üçün banklar tərəfindən buraxılmış (emissiya edilmiş) sənəd. Yol akkreditivləri ilə vəsait götürərkən müştəri emitent bank tərəfindən buraxılmış çeklərin altında imza qoymaqla, müvafiq müxbir bankdan yerli valyuta ilə vəsait almaq hüququna malikdir.

Akkreditiv ərizəsi
sənədli akkreditiv (sənədləşdirmə çox zaman müvəkkil banklar vasitəsilə aparılır) açdırmaq üçün müştərinin (alıcının) öz bankına ünvanladığı yazılı müraciət.

Aksept
öhdəçiliyin yerinə yetirilməsinə razılıq və ya öhdəçiliyin təsdiqlənməsi (adətən, borclunun vekseli tanıması). Üzərində ödəyicinin imzasından əvvəl "akseptləşdirilmişdir" ("bəyənilmişdir") sözü yazılmış möhlətli tratta. Bu söz həmçinin köçürmə vekselinin ödəniş üçün qəbul qəbul edildiyini bildirir.

Aksept krediti
bank müştərisinə onun köçürmə vekselləri müqabilində müəyyən edilmiş məbləğdə ayrılan qısamüddətli kredit. Sonradan veksellər akseptləşdirilir və adətən, bank ilə razılaşdırılmış qaydada uçota alınır. İxracatçı özünün köçürmə vekselinin (trattanı) banka təqdim edir, bank isə onun akseptləşdirir və ixracatçıya pul lazım olduqda onu pul bazarında uçota (qeydiyyata) alır, yəni satır. Ödəniş vaxtı trattanı bazarda alan onu banka təqdim edir və müvafiq məbləği alır. Aksept kreditinin kredit xətti ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Beynəlxalq ticarətin kreditləşdirilməsinin bir formasıdır.

Aksizlər
ayrı-ayrı mallara qoyulan vergi (tütün, alkoqol və s.).

Aktiv
1) iqtisadi agentin istifadəsində olan qiymətli kağız və ya maddi əmlak;
2) işi olan və ya onu axtaran şəxs;
3) balansın hissələrindən biri.

Aktivlər
mühasibat terminologiyasında şirkətə mənsub olan qiyməti - balansda göstərilmiş və pul ilə ifadə edilmiş bütün əmlak (nəğd pul vəsaitləri, maddi və qeyri maddi vəsaitlər, o cümlədən, ehtiyatlar, əsas vəsaitlər, paylar, göndərilmiş mallar, şirkətə olan debitor borclar və s.). Şirkətə olan borcla onun öhdəlikləri arasındakı müsbət fərq - təmiz aktiv adlanır. Bu aktivlərin yaranma mənbəyi (və ya maliyyələşmə mənbəyi) balansın əks tərəfində olub -passiv adlanır.

Aktuallaşdırılma
zaman daxilində dəyər itkisinin hesabatı üçün iqtisadi hesabatlarda təyin edilən başlanğıc faiz stavkası. O, müxtəlif vaxt çərçivəsində baş verən vəsaitlərin yerdəyişməsini cəmləşdirməyə imkan verir.

Alıcının ödədiyi fraxt
yük sənədlərində və qiymətlər müəyyən olunduqda alıcının və ya konsiqnatın (yükü konsiqnasiya (nisyə) şərti ilə alan) bütün daşınma xərclərini öz üzərinə götürməsini ifadə edən termin.

Alpari (nominal dəyərlə)
İtalyan dilində "eyni qiymətdə olan" mənasını verən "alla pari" ifadəsindən götürülmüşdür. Bu zaman qiymətli kağızın məzənnəsi onun nominal dəyərinə bərabər olur.

Alpari qiymətli kağız emissiyası
nominal və ya alpari qiymətinə uyğun, yəni açio və dizaçiosuz (laj və diskontsuz) qiymətli kağız emissiyası. Nominaldan yüksək emissiya zamanı qiymət nominal dəyərdən yuxarı, nominaldan az emissiya zamanı isə qiymət nominal dəyərdən aşağı olur.

Amortizasiya
1) cari faizləri və borcları vaxtında tam həcmdə ödəmək üçün vaxtaşırı bərabər ödəmələr vasitəsilə borcların miqdarının tədricən azadılması;
2) mühasibatda: müəyyən olunmuş dövr başa catdıqda avadanlığın dəyərinin sistematik sürətdə hesabdan və ya aktivdən silinməsi;
3) aktivin dəyərinin fiziki və mənəvi aşınma, habelə yararlığını məhdudlaşdıran digər bu kimi amillərin təsiri ilə azalması. Sabit aktivlərin qiyməti onların balansda göstərilən dəyərinin müntəzəm sürətdə azadılması ilə hesablarda amortizasiya olunur. Öz öhdəliklərini yerinə yetirə bilməyəcək (müflisləşmiş) debitorların da borcları silinir.

Aralıq hesabat
şirkətin, müntəzəm illik bağlanış tarixləri arasındakı aralıq hesabat dövrlərini əhatə edən balansı. İsvecrə bank Qanununun 6-cı maddəsinə əsasən, bu Qanunun predmeti olan və aktivlərin ümumi həcmi 50 milyon İsvecrə frankından artıq olan banklar hər altı aydan bir yarımillik, aktivlərin ümumi həcmi 200 milyon İsvecrə frankından artıq olan banklar isə hər üç aydan bir rüblük balans tərtib etməli və onu nəhr etdirməlidir. Bundan əlavə, həmin qanunun 7-ci Maddəsi bütün banklardan müəyyən hallarda İsvecrə Milli Bankına aylıq aralıq hesabatlar təqdim etməyi tələb edir.

Arbitraj
1) təsərrüfat mübahisələrinin həlli usulu;
2) qiymət və ya mənfəətlik fərqlərini mənimsəməkdən ötrü qısamüddətli vəsaitlərin bir investisiya və ya bazardan başqa birisinə keçirilməsi praktikası. Əgər iki maliyyə mərkəzinin faiz məzənnələri arasındakı fərq valyuta risqini qarşılamaq üçün tələb olunan xərclərdən qat-qat böyükdürsə, onlar arasında vəsaitlərin arbitraj axını baş verir.

Asanlıqla satıla bilən aktivlər
bazarda onlara daimi tələbat olan aktivlər. İsvecrə bank sistemində, Bank haqqında Qanununa dair Göstərişlərin 16-cı maddəsində əsasən likvidlik hesabatında göstərilmiş (Milli Bank tərəfindən diskontlaşdırılmağa yararlı veksellər və ya vasitəli təminatlı istiqrazlar kimi) aktivlər.

Avizo
alıcıya malın yola salındığı, pulun köçürüldüyü və ya müqavilə üzrə öz üzərində müəyyən öhdəliklər götürmüş müəssisələr arasında qarşılıqlı hesablaşmaların vəziyyətindəki dəyişikliklər barəsində bildiriş (məktub). Daha çox bank əməliyyatlarında istifadə olunur.

Avrobazar
avro-alman markası və avro-frank kimi avrovalyutalarla bank kreditləri və istiqraz emissiyası əməliyyatları aparan bir sıra ixtisaslaşdırılmış bazarı birləşdirən beynəlxalq maliyyə bazarı. Adının Avropa ilə əlaqələndirilməsinə baxmayaraq, hazırda Avrobazar coğrafi baxımdan təkcə Avropanı deyil, bütün dünyanı əhatə edir. Asiyada belə bazar Asiya Dollar Bazarı adı altında güclü inkişaf etmişdir.

Avroçek, evroçek
qısaldılmış şəkildə "eç". Çekin və çek zəmanət kartının standart beynəlxalq forması. Hazırda beynəlxalq çek sistemindən 40-dan çox ölkədə istifadə edilir. Eyni-adlı formada hazırlanmış çek kartları və çek formaları həm qeyri-nəğd hesablaşmalarda, həm də bank filiallarından nəğd pul alınmasında istifadə edilə bilər. Belə kartlarla, eyni zamanda, bankomatlardan nəğd pul da götürmək mümkündür. 1968-ci ildə yaradılıb. İlkin vaxtlarda İsvecrə bu sistemlə İsvecrə çek sistemi vasitəsilə birləşdirilmişdi, lakin 1978-ci ildən başlayaraq o, (İsvecrə) həmcinin, beynəlxalq Avroçek xidmətində iştirak edir.

Avrodollar
ABŞ-dan xaricdə dollar qalıqları (aktivləri) və passivləri üçün işlədilən ABŞ dollarıdır. Avrodollarla aparılan əməliyyatların məcmusu avrodollar bazarını təşkil edir.

Avrokart
Mərkəzi Brüsseldə (Belçika) yerləşən və bir sıra ölkələrdə milli Avrokart şirkətləri ilə təmsil olunan Eurocard S.A. beynəlxalq kredit kartı təşkilatı tərəfindən emissiya edilən (buraxılan) kredit kartları. 1979-cu ilin əvvəllərindən başlayaraq Avrokartlar İsvecrə bankları tərəfindən də emissiya edilir.

Avropul bazarı
avrobazarın əsasən müddətli depozitlər formasında qısa və ortamüddətli (ən çoxu 18 ay müddətində) vəsait yerləşdirilməsi əməliyyatları aparılan hissəsi.

Avrovalyuta, evrovalyuta
avrobazarlarda qalıq və passivlər üçün işlədilən valyuta. Ən mühüm Avrovalyutalar: Avrodollar, Avrofrank, Avro-FF (fransız frankı), Avro-alman markası, Avrofunt-sterlinq, Avro-qulden və s. kimi valyutalardır. Son vaxtlar beynəlxalq emissiya və digər Avrobazar əməliyyatları aparmaq üçün Avropa Valyuta Vahidindən (EKY) də istifadə edilir.
Avtobank
müştərinin öz maşınından cıxmayaraq bank xidmətindən istifadə etməsi mümkün olan bank müəssisəsi (pəncərəsi) və ya avtomat-kassir.

AXTARIŞ

Abunə

A