AZÆRBAYCANDA AİLÆ VÆ ÆMÆK MÜNASİBÆTLÆRİ
Azərbaycanda
ailÉ™ dÉ™yÉ™rlÉ™rinÉ™ hörmÉ™t vÉ™ ehtiram hÉ™r zaman önÉ™mli olmuÅŸdur. TarixÉ™n
formalaÅŸmış stereotiplÉ™ri nÉ™zÉ™rdÉ™n keçirsÉ™k görÉ™rik ki, ailÉ™ münasibÉ™tlÉ™rindÉ™
kiÅŸi vÉ™ qadınlar arasında vÉ™zifÉ™lÉ™rin bölgüsü hÉ™r zaman aktuallıq kÉ™sb
etmişdir. Azərbaycanda əhalinin 51.7% -i şəhərdə, 48.3% -i isə rayon və kəndlərdə
yaÅŸayır. Rayon É™razisindÉ™ yaÅŸayan ailÉ™lÉ™rdÉ™ qadınlar daha çox ev iÅŸlÉ™ri ilÉ™ məşğul
olursa, ÅŸÉ™hÉ™r yerlÉ™rindÉ™ qadınlar daha çox ailÉ™ vÉ™ iÅŸ hÉ™yatını uyÄŸunlaÅŸdırmaÄŸa
çalışırlar. AzÉ™rbaycanda qadınlar dövlÉ™t orqanlarında, dövlÉ™t sÉ™viyyÉ™sindÉ™ qÉ™rarların
qÉ™bul edilmÉ™sindÉ™ aktivlik nümayiÅŸ etdirirlÉ™r. TÉ™bii ki, bu da ilk növbÉ™dÉ™
tarixi tÉ™crübÉ™ ilÉ™ baÄŸlıdır. ŞərqdÉ™ vÉ™ müsÉ™lman ölkÉ™lÉ™rindÉ™ ilk dÉ™fÉ™ olaraq mÉ™hz
AzÉ™rbaycan qadını siyasi hüquqlar É™ldÉ™ edÉ™rÉ™k sÉ™svermÉ™ hüququ qazanmışdır. İslam
alÉ™mindÉ™ ilk qızlar mÉ™ktÉ™bi mÉ™hz AzÉ™rbaycanda açılmışdır. AzÉ™rbaycan
Respublikasının Ali qanunvericilik orqanı olan Milli Məclisdə 14 qadın deputat
(11.2%) var. AilÉ™ Qadın vÉ™ UÅŸaq ProblemlÉ™ri üzrÉ™ DövlÉ™t KomitÉ™sinin sÉ™dri vÉ™
İnsan Hüquqları üzrÉ™ müvÉ™kkil (Ombudsman) qadındır. Eyni zamanda hakimlÉ™rin tÉ™xminÉ™n
14%-i vÉ™ 85 rayon üzrÉ™ 31 icra hakimiyyÉ™ti baÅŸçısının müavini qadındır. ÆmÉ™k fÉ™aliyyÉ™ti
ilÉ™ məşğul olan qadınların 46.5%-i dövlÉ™t orqanları, idarÉ™ vÉ™ təşkilatlarda,
15%-i isÉ™ sahibkarlıqla məşğuldurlar. Qadınların dövlÉ™t orqanlarında fÉ™al
iştirakını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan Respublikasının prezidenti tərəfindən
2000-ci il martin 6-da "DövlÉ™t qadın siyasÉ™tinin hÉ™yata keçirilmÉ™si
haqqında" fÉ™rman verilib. FÉ™rmanda bütün dövlÉ™t qurumlarında fÉ™aliyyÉ™t
növü nÉ™zÉ™rÉ™ alınmaqla qadınların rÉ™hbÉ™r vÉ™zifÉ™lÉ™rdÉ™ kiÅŸilÉ™rlÉ™ bÉ™rabÉ™r tÉ™msil
olunması, Statistika Komitəsinə qadınlar haqqında geniş məlumatların
hazırlanması vÉ™ yayılması, NazirlÉ™r KabinetinÉ™ ölkÉ™dÉ™ gedÉ™n iqtisadi islahatlar
çÉ™rçivÉ™sindÉ™ hÉ™yata keçirilÉ™n iÅŸlÉ™rdÉ™ gender siyasÉ™ti tÉ™lÉ™blÉ™rini É™sas tutaraq
qadınlar üçün kiÅŸilÉ™rlÉ™ bÉ™rabÉ™r imkanlar yaradılması, qadınların hüquqlarının
müdafiÉ™sinin güclÉ™ndirilmÉ™si mÉ™qsÉ™dilÉ™ qanunlarda dÉ™yiÅŸikliklÉ™r vÉ™ É™lavÉ™lÉ™r
edilmÉ™si üçün tÉ™kliflÉ™r irÉ™li sürülmÉ™si kimi tapşırıqlar nÉ™zÉ™rdÉ™ tutulmuÅŸdur.
AilÉ™ kÉ™ndli tÉ™sÉ™rrüfatlarında
qadınların sayı kişilərə nisbətən 21.6%, fərdi əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan
qadınların sayı kiÅŸilÉ™rÉ™ nisbÉ™tÉ™n 25.6% çoxdur. Lakin iqtisadi fÉ™aliyyÉ™t növlÉ™ri
üzrÉ™ muzdla iÅŸlÉ™yÉ™nlÉ™rin orta aylıq É™mÉ™k haqqını müqayisÉ™ etsÉ™k görÉ™rik ki,
kişilərin maaşı qadınların maaşından 2 dəfə artıqdır. Bəzən qadınlar aila həyatı
qurduqdan sonra daha çox tÉ™sÉ™rrüfat iÅŸlÉ™rinÉ™ vaxt ayırdığından É™mÉ™k fÉ™aliyyÉ™tindÉ™n
uzaqlaşmağa başlayırlar. Azərbaycan ailəsində kişilər və qadınlar ailə məsələlərinə
xüsusi hÉ™ssaslıqla yanaşırlar. AzÉ™rbaycanda 1 831100 ailÉ™ var. Statistikaya görÉ™
nikaha daxil olma yaşı qadınlarda 24, kişilərdə isə 28 yaş təşkil edir.
Qadınlar
daha çox tÉ™hsil, sÉ™hiyyÉ™ vÉ™ ticarÉ™t sahÉ™sindÉ™, kiÅŸilÉ™r isÉ™ müvafiq olaraq tÉ™mir-tikinti,
tÉ™hsil vÉ™ emal sÉ™nayesindÉ™ çalışırlar. Respublikada dövlÉ™t orqanlarında çalışan
qulluqçular É™sasÉ™n cavan kadrlardır. TÉ™hsil, sÉ™hiyyÉ™ sahÉ™sindÉ™ isÉ™ daha çox peÅŸÉ™kar
vÉ™ yaÅŸlı kadrlara üstünlük verilir.
Rəsmi
statistikaya əsasən ailəli qadınların 68.6%-i, kişilərin isə 72.3%-i əmək fəaliyyəti
ilə məşğul olur. Bəzən cəmiyyətdə belə bir fikir formalaşır ki, qadınlar ailə həyatı
qurduqdan sonra iÅŸlÉ™diklÉ™ri yerdÉ™n könüllü olaraq, vÉ™ yaxud da hÉ™yat
yoldaÅŸlarının tÉ™kidi ilÉ™ çıxırlar. AzÉ™rbaycan ailÉ™sindÉ™ bu mÉ™sÉ™lÉ™ problem sÉ™viyyÉ™sinÉ™
qalxmayıb.
İş
vÉ™ ailÉ™ öhdÉ™liklÉ™rini bÉ™rabÉ™r bölüÅŸdürmÉ™k üçün hÉ™m qadının, hÉ™m dÉ™ kiÅŸinin
ictimai dəstəyə ehtiyacı var. Qadın və kişi bərabərliyi əsasında qurulan ailələr
daha məhsuldar və davamlı cəmiyyətlərin yaranmasını təmin edir. Azərbaycan ailəsində
tarixÉ™n formalaÅŸmış É™nÉ™nÉ™lÉ™rÉ™ böyük hörmÉ™t mövcuddur. MÉ™hz bu sÉ™bÉ™bdÉ™n ailÉ™lÉ™rimizdÉ™
ailə və iş həyatı uğurla əlaqələndirilir. İş həyatında uğurlu karyera əldə edən
insanların böyük É™ksÉ™riyyÉ™ti hÉ™m dÉ™ saÄŸlam ailÉ™ sahibi kimi çıxış edirlÉ™r. Eyni
zamanda ölkÉ™mizdÉ™ ailÉ™vi birgÉ™ iÅŸle məşğul olan nümunÉ™vi ailÉ™lÉ™rin sayı da
kifayət qədərdir.
KomitÉ™
tÉ™rÉ™findÉ™n ailÉ™lÉ™rin mÉ™nÉ™vi saÄŸlamlığı, dövlÉ™tin diqqÉ™t vÉ™ sÉ™ylÉ™rini ailÉ™nin cÉ™miyyÉ™tdÉ™
sosial statusunun daha da qaldırılmasına yönÉ™ltmÉ™k mÉ™qsÉ™di ilÉ™ çoxlu sayda tÉ™dbirlÉ™r
keçirilir. Artıq 3 ildir AilÉ™, Qadın vÉ™ UÅŸaq ProblemlÉ™ri üzrÉ™ DövlÉ™t KomitÉ™si tÉ™rÉ™findÉ™n
15 May BeynÉ™lxalq AilÉ™ Günü ilÉ™ É™laqÉ™dar ölkÉ™nin müxtÉ™lif bölgÉ™lÉ™rindÉ™
"AilÉ™ bayramı" qeyd olunur. Bayram tÉ™dbirinÉ™ respublikanın müxtÉ™lif
rayonlarında təşkil olunan yaradıcılıq, kulinariya, musiqi, É™l iÅŸlÉ™ri üzrÉ™
müsabiqÉ™lÉ™rin qalib ailÉ™lÉ™ri dÉ™vÉ™t alır..
www.gender-az.org