AİLƏDAXİLİ PSİXOLOJİ PROBLEMLƏR
Cəmiyyət
ailənin təməli üzərində qurulur. Ona görə də qədim zamanlardan ailə məsələsinə ən
ciddi bir məsələ kimi baxılıb.
Cəmiyyətdə
stabilliyin və harmoniyanın təşəkkül tapmasında ailənin üzərinə xüsusi yük
düşür. Öz daxili qayda-qanunları ilə formalaşıb inkişaf edən ailə səmimi
münasibətlərə əsaslanaraq, mövcud mədəni-psixoloji əlaqələrə və meyarlara
söykənməklə sturkturunu qoruyub saxlayır.
Ailənin
mahiyyəti onun funksiya və quruluşundan, hər bir ailə üzvünün yerinə yetirdiyi
rolu ilə diterminə olunur. Ailə ictimai həyatda yerinə yetirdiyi təsərrüfat -
iqtisadi, nəsilartırma, tərbiyə və emosional, rekreativ, kommunikativ və
tənzimləyici funksiyaları vasitəsilə bütöv bir sistem təşkil edir. Bu
funksiyalar isə birdən-birə formalaşmamış, ailənin promiskutet, sindiasmik,
dual-nəsli və s. tiplərində təzahür edərək bugünkü vəziyyətə çatmışdır.
Ailənin
sağlamlığı üçün çox şərtlər gərəkdir. Sosial-iqtisadi, mənəvi-intellektual,
əxlaqi-etik və bioloji-psixoloji amillər bu cəhətdən daha çox əhəmiyyət kəsb
edir. Ailə yalnız iki gəncin təmiz sevgisi üzərində qurulmur. Sevgi və məhəbbət
min bir sahəsi olan ailənin ilkin bünövrəsi və təməlidir. Sonralar hərəkət və
davranışlar, mühit və adamlarla ünsiyyət, həyat və həyati problemlərə münasibətlər
çoxalır, ailə həyatı getdikcə mürəkkəbləşir. İqtisadi amillərlə yanaşı, ailəyə
tibbi-bioloji, psixoloji amillər öz təsirini göstərməyə başlayır (4, s.3).
Ümumiyyətlə, mübahisəsiz, konfliktsiz ailə təsəvvür etmək olarmı?
İnamla deyə bilərik ki, konfliktsiz, mübahisəsiz ailə olmur. Buna baxmayaraq
30, 40, 50 il davam edən çox ailələr vardır. Deməli ailədə mübahisələr olur,
amma mübahisə edən tərəflərin hər ikisinin və yaxud heç olmasa birinin mədəni səviyyəsi,
bir-birinə olan sevgi, məhəbbəti bu mübahisənin müəyyən bir çərçivədən çıxmasına
imkan vermir. İki şəxs bəxtini, qismətini birləşdirib ailə qurduqda bu günə
kimi «mənimki» deyilən hər bir şey indi yalnız «bizimki» deyilməsi üçün səy
göstərilməsi vacibdir. Bu yalnız maddi cəhətə deyil, mənəvi cəhətə də aiddir.
Bu «bizim» prinsipi ər-arvad tərəfindən nə qədər tez qəbul olunarsa, xoşagəlməz
mübahisələr, söz-söhbət də bir о qədər tez aradan qalxıb yox olar. Bəzi
ailələrdə isə əksinə olur. İlk vaxtlar guya sevən gənclər qısa müddətdən sonra
bir-birini sevmədiklərini, yanıldıqlarını anlayır və bu zaman xasiyyətlərini
uyğunlaşdırmaq əvəzinə tərəflər kin, ədavət hisslərini daha da kəskinləşdirirlər.
Adamların
təxminən 30 faizi bir-birini sevmədən ailə qururlar. Buraya ilk növbədə qohum
və tanışlar, ana və bacılar vasitəsilə yaranan ailələr daxildir. Bir çox ailələr
isə təsadüfi tanışlıq əsasında yaranır. Müəyyən mülahizə ilə bağlanan nigahlara
da az təsadüf olummur. Boşanmaya aid statistika göstərir ki, bu ailələrin bir
qismi müəyyən vaxt keçdikdən sonra dağılır (3, s.557). Belə ailələrə azömürlü
ailələr deyilir. 1978-ci ildə boşanma nəticəsində dağılan ailələrdən 3,7
faizinin ömrü 1 il, 25,4 faizinin ömrü 1-2 il, 17,9 faizinin ömrü 3-4 il
olmuşdur. Azömürlü ailələrin uğursuz taleyini təkcə məhəbbət qanunlarına
bağlamaq nə dərəcədə doğrudur. Qarşılıqlı məhəbbət olmadan yaranmış ailələrin
hamısı sonradan dağılırmı? Xeyr! Hətta bir-birini sevmədən ailə qurmuş ər və
arvadın bir çoxu sözün həqiqi mənasında xoşbəxt yaşayırlar. Onlar evlənəndən
sonra bir-birinə sanki sevmək öyrədir və sağlam uşaqlar tərbiyə edirlər.
Görəsən, qarşılıqlı məhəbbət əsasında yaranmış ailələrdən birinin qısa müddətdə
dağılması, о birinin möhkəmlənməsi xoşbəxt ailə kimi inkişaf etməsi nə ilə
əlaqədardır? (3, s.557)
Ailənin
inkişafında bir çox böhranlı dövrlər mövcuddur. Bunlar hansılardır? Ailə
həyatının birinci ili - bu dövr ərlə-arvadın bir-birinə alışması dövrüdür. Bu,
iki «mənin» birləşib «biz» olmasıdır. Bu zaman hisslər inkişaf edir, bir-birinə sevgi, məhəbbətin
soyuması, subyektlərin həyatda olduğu kimi qavranılması başlayır. Bu zaman
kəbinlərin 30% dağılır (L.Darko). İkinci böhranlı dövr uşaqların anadan olması
ilə bağlıdır. Hələlik tam möhkəmlənməmiş «biz» sistemli ciddi imtahanla
rastlaşır. Bu zaman baş verən konfliktlərin əsasını nə təşkil edir?
- ərlə-arvadın
peşə-ixtisasartırma imkanlarının pisləşməsi.
- onların
fəaliyyətində şəxsi maraqları ilə bağlı işlərlə məşğul olmaq imkanlarının
azalması (xobbi).
- uşağa
xidmətlə əlaqədar qadın yorğunluğu bu zaman onun seksual fəallığının azalması.
-
uşaqların tərbiyəsinə ərlə-arvadın münasibətlərinin üst-üstə düşməməsi.
Üçüncü
böhranlı dövr - ərb-arvadın birlikdə yaşamasının orta illərinə təsadüf edir. Bu
zaman konfliktlərin oxşarlığı, cansıxıcılığına təsadüf olunur. Subyektlərin
bir-birindən doyması baş verir. Hisslərdə yenilik olmur. Bu dövrü hətta duyğu
və hisslərin aclıq dövrü də adlandırırlar, başqa sözlə, ərlə-arvad bir-birindən
doyur, yeni hisslər axtarırlar (Y.Rurkov).
Dördüncü
dövr ərlə-arvadın münasibətlərində konfliktlər təxminən 18-24 il ailə
həyatından sonra baş verir. Bunun baş verməsi uşaqların getməsi ilə təklik
hissinin baş qaldırması, arvadın emosional asılılığının artması, ərinin kənarda
öz seksual tələbatlarının ödəməsi ilə bağlı olur (S.Kratoxvil) (5, s.82).
Ərlə-arvad
arasında konfliktlərin baş verməsinə xarici faktorlar da təsir edir: ər və ya
arvadın işdə həddən artıq olmaları, iqtisadi çətinliklər, ailə subyektlərinin
hansınınsa işə düzələ bilməməsi, yaşayış üçün mənzilin olmaması və s.
Bunlarla
yanaşı, makrofaktorlar da konfliktlərin baş verməsinə səbəb olur. Məsələn,
müasir dövrdə cəmiyyətimizdə sosial vəziyyət, mənəvi dəyərlərin qiymətsizləşməsi,
ailədə qadının ənənəvi vəziyyətinin dəyişilməsi qadının iqtisadi müstəqilliyi,
evdar vəziyyətində olması, maliyyə çətinlikləri, dövlətin sosial sahəyə
diqqətin azalması və s. (1, səh.52).
Beləliklə,
tədqiqatçılar göstərir ki, təxminən ailələrin 80-85%-də konfliktlər baş verir,
qalan 15-20%-ində isə narazılıqlar özünü göstərir. Konfliktlərin tez-tez baş
verməsi dərinliyi və onların istiqamətindən asılı olaraq böhranlı, konfliktli,
problemli və nevrotik xarakterli ailələrdə özünü göstərir.
Böhranlı
ailə. Ərlə-arvadın maraq və tələbatları çox ciddi
şəkildə toqquşur və bu, ailənin həyati fəaliyyətinin mühüm sahələrinə öz təsirini
göstərir. Bu zaman onlar barışmazlıq nümayiş etdirir, güzəştə getmək istəmirlər.
Belə ailələr ya dağılır, ya da dağılmaq ərəfəsindədir.
Konfliktli
ailə. Ərlə-arvad arasında elə sahələr var ki,
orada daim maraqlar toqquşur, uzun davam edən güclü və mənfi emosional vəziyyət
özünü göstərir. Ailə kəbin, başqa faktorlar hesabına, kompromislər hesabına qorunub
saxlanır.
Problemli
ailə. Burada kəbinin möhkəmliyinə hiss ediləcək
zərbə səviyyəsinə gətirib çıxaran uzunmüddətli çətinliklər xarakterikdir.
Məsələn, evin olmaması ailə subyektlərinin birinin uzun sürən xəstəliyi, ailəni
saxlamağa vəsaitin olmaması, uzunmüddətli tabeçilik və s. Belə ailələrdə
münasibətlərin toqquşması, psixi pozuntuların baş verməsi özünü göstərir.
Nevrotik
ailə. Burada ər və ya arvadın psixikasında
irsən keçmiş psixi pozğunluq əsas səbəbdir. Belə ailələrdə psixoloji çətinliklər
özünü göstərir. Ərlə arvadın hərəkətlərində, münasibətlərində ciddi narahatlıq
halları, yuxusuzluq, hər xırda işə, hadisəyə emosional münasibət, həddindən
artıq aqressivlik və s. özünü göstərir.
Ərlə arvadın
münasibətlərinin konfliktliliyi açıq və gizli özünü göstərə bilir. Gizli
konfliktlərə nümayişkaranə danışmamaq, acıqlı nəzərlə baxmaq, münasibətlərdə
üzə çıxan soyuqluğu aid etmək olar,
Açıq
konflikt açıq söhbət zamanı mədəni şəkildə özünü
göstərir: hər iki tərəf bir-birini sözlə təhqir edir;
nümayişkaranə hərəkətlər edir. Məsələn, qapını çırpır, qab-qacaq sındırır,
yumruqlarını stola vurur və s. fiziki üsullarla təhqir edir (6; s.75).
Konfliktli
ailələrdə psixoloji məsləhətlərin mahiyyəti ailənin həyatını cəmləşdirən və incikliklərə
səbəb olan, xüsusən ailə bir mərhələdən digərinə keçən zaman neqativ və ya
pozitiv məsləhətlərin təşkilidir.
Psixoloji
məsləhətin əsas vəzifələri:
Müraciət
edən şəxslərə fərdi və ya qrup şəklində mürəkkəb məsələlərin həllində məsləhət
vermək; psixoloji biliklər və уa konfliktlərin həllində kömək; konfliktli ailələrin
üzə çıxarılması, onlarda məsləhətlərin təşkili, əг və arvada ailə çətin
situasiyaya düşdükdə düzgün əxlaqi fəaliyyətin seçilməsində, səhvlərini aşkara
çıxarmaqda kömək etmək, psixi vəziyyətin özünü tənzimləmə metodlarına öyrətmək.
Ailə
məsləhətlərinin verilməsi ailə üzvlərinin müalicəsinin (terapiyasının) bir
növüdür. Bu zaman əsasən söz konfliktli ailəyə sadə, qısamüddətli
psixoterapevtik təsirdən gedir (1, s.73).
Psixoloji
məsləhətin lazımlığının müəyyənləşməsi və ailəуə təsirinin səmərəliliyinin
proqnozlaşdırılması - ərlə arvadın münasibətlərinin korreksiyasının ilk
diaqnostik mərhələsidir. Diaqnostik mərhələ özündə struktur, təsviredici,
dinamik, genetik və proqnostik səviyyələri birləşdirir. Ərlə-arvadın konfliktlərinin
diaqnostikası üçün konfliktli situasiyaların təhlili metodikasını tətbiq etmək
məsləhət görülür. Konfliktli ailənin münasibətlərinin bəгра olunması məsləhətin
ikinci mərhələsi hesab edilir. Bu mərhələyə keçidin müvəffəqiyyətli olması məsləhət
verilənlərin psixi gərginliyinin azalması ilə başlayır.
Ərlə
arvadın münasibətlərini normallaşdıran zaman aşağıdakıları nəzərə almaq
vacibdir:
- psixoloqun
iştirakı ilə konfliktin yenidən qızışmasına yol verməmək (təhqir etmək,
kobudluq və s.);
-
tərəflərin heç birinin müdafiəçisi olmamaq, belə ki, çox zaman tərəflər
psixoloqu öz tərəfinə cəkməyə çalışırlar;
-
tərəflərin müdafiə etdikləri normalara, dəyərlərə hörmətlə yanaşmaq;
- məsləhət
verməyə tələsməmək, düzgün qərarın qəbul edilməsinə kömək etmək;
-
anonimliyi, xüsusən ərlə arvadın intim münasibətlərinin öyrənilməsi zamanı
qorunması (1, s.74).
Keçmişə
nisbətən, müasir şəraitdə ailədə uşaqlara, xüsusilə həddi-buluğa çatmış gənclərə
münasibət tamamilə dəyişmişdir. Ailə üzvləri bilavasitə ictimai təsərrüfatda
çalışır və oradan da lazımi maaş alırlar. Belə bir şəraitdə gənclər iqtisadi və
maddi cəhətdən valideynlərindən asılı olmadıqları üçün, onlar öz hərəkətlərində
(xüsusilə sevgi, məhəbbət, təhsil almaq və s.) azaddırlar. Buna baxmayaraq, bir
çox məsələlərdə (evlənmək, şəhərə köçmək, boşanmaq və s.) valideynlərin fıkri
vacib sayılır. Ümumiyyətlə, uşaqlarla valideynlər arasında qarşılıqlı anlaşma
və razılıq hökm sürür. Onların arasında münaqişə və anlaşılmazlıqlara çox az
hallarda təsadüf edilir (2, s.82).
Nigahın
ilk dövrlərində və ümumiyyətlə ər-arvad arasında konfliktlər nə səbəbə baş
verir? Mütəxəssislər bu səbəbləri aşağıdakı ardıcıllıqla göstərirlər.
1.
Ər-arvad münasibətlərində etik normaların (xəyanət, qısqanclıq) pozulması.
2.
Bioloji uyğunsuzluq.
3. Ər-arvaddan
birinin və ya hər ikisinin onları əhatə edən adamlarla (qohum, dost, tanış və
s.) pis münasibətdə olması.
4. Həyata
marağın və tələblərin uyğunsuzluğu.
5.
Uşağa qarşı pedaqoji mövqeyin müxtəlifliyi.
6.
Ər-arvaddan birində, bəzən isə hər ikisində şəxsi çatışmazlıqların olması.
7.
Valideynlərlə uşaqlar arasında qarşılıqlı anlaşmanın olmaması.
Bu
səbəblər ən çox konflikt yaradan səbəblərdir, ancaq ola bilsin ki, bəzi ailələrdə-başqa
səbəblər də meydana çıxsın. Əsas məsələ narazılığın əmələgəlmə səbəbini bilmək
deyil, bu narazılıqları aradan qaldırmaq üçün hər birinin düzgün hərəkət
etməsidir (4, səh.32).
Bir-birini
sevən ər-arvad ailədə mübahisələri mədəni şəkildə aparmalı və tərəflərdən heç
biri qalib gəlmək məqsədi güdməməlidir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, sənin
qələbən sevdiyin şəxsin məğlubiyyətidir. Ər-arvad bir ailə təşkil etdiyindən
hər hansı tərəfin qələbəsi ailənin məğlubiyyəti deməkdir (4, s.27).
Ər-arvad
arasında mübahisələr üçün səbəb yarandıqda onlardan hər biri öz dediyinin
həqiqət olduğunu isbat etməyə çalışmayıb, ikilikdə mübahisənin səbəbini aradan
qaldırmağa səy etməlidirlər.
Ailə
mübahisələrində hər bir halda hörmət pərdəsini saxlamaq vacibdir. Mübahisə
vaxtı bir-birini acılamaq, alçatmaq, təhqir etmək yol verilməz haldır.
Mübahisənin ən qızğın dəqiqələrində belə ər-arvad az müddət əvvəl münasibətlərin
nə dərəcədə yaxşı olduğunu, birgə keçirilən xoşbəxt günləri unutmamalı və mübahisəni
son həddə çatdırmalıdır. Burada xalqın söylədiyi «savaşanda geri çəkilmək
(yaxud barışıq) üçün yer saxla» fikrini xatırlatmaq pis olmazdı.
Dava-dalaş və münaqişəni sülhlə qurtarmaq üçün ən yaxşı vasitə -
kişinin və ya qadının özünə «bu gün səni narahat edən nədir?» sualını verib,
vicdanla da bu suala cavab almaqdır. Bu zaman aydın olur ki, xörəyin duzunun
çox olması, sadəcə olaraq idarədə müdirlə qanqaraldan «söhbətdən» sonra əsəbləri
sakitləşdirmək üçün xörəyin duzu bəhanə olmuş və nahaq уеrə о arvadının qəlbinə
toxunmuşdur. Ailədə müxtəlif səbəblərdən baş verən mübahisə və münaqişələri
(avtobusda xoşa gəlməyən konflikt, uşağın məktəbdə pis qiymət alması,
televizorun xarab olması və s.) ər-arvad heç zaman savaşa çevirməməlidir. Çox
vaxt mübahisəyə səbəb gənclərin subay vaxtından qalma vərdişləri olur. Vərdişlər
müxtəlif ola bilər. Onlardan zərərsiz və asanlıqla tərgidilə bilənlərə fikir
vermək lazım deyil, çünki belə vərdişlər birgə həyat tərzi nəticəsində
unudulacaqdır. Ciddi, zərərli və müqabil tərəfə ziyan verən, onu əsəbləşdirən
adətləri isə tədricən tərgitmək lazımdır. Amma hansı adət olursa-olsun, onu
birdən-birə tərgitməyi tələb etmək düzgün deyil. Bunun üçün müəyyən vaxt
lazımdır. Bəzi gənc qadınlar «Əgər sən futbola gedirsənsə, siqaret çəkməyi
tərgitmirsənsə, deməli məni sevmirsən» deyirlər. «Ya sən tərgidəcəksən, ya da
mən bu evdən gedəcəyəm». Məsələnin belə qoyulması qısa bir müddətdə münasibətlərin
pisləşməsinə gətirib çıxarır.
Göstərilən
bu səbəblər bəzən ailənin dağılmasına səbəb olur. Belə hallarda ərizədə
ayrılmağın səbəbi qarşısında: «Xasiyyətimiz uyğun gəlmədi» sözləri yazılır.
Halbuki burada xasiyyət yox, tərbiyə əsas rol oynayır.
Yuxarıda
qeyd etdik ki, konfliktləri yaradan səbəblərdən biri ər-arvad münasibətlərində
etik normaların pozulmasıdır. Bu konfliktlərdə qısqanclıq, xəyanət xüsusi yer
tutur. Qısqanclığın yaranmasının iki növü ən çox müşahidə olunur. Bunlardan
birincisi özündə qeyri-sadiqlik, ailəyə xəyanət nəticəsində yaranan
qısqanclıqdır. Özündə yaranan xəyanət meylinin olması hissini qarşı tərəfə də
aid edir. İkinci aşılanmış qısqanclıqdır. Bu həyati təcrübədən yaranır. Öz
valideynlərinin, dostlarının, tanışlarının ailəyə xəyanəti, ər-arvadın sadiq
olmaması haqqında söhbətlər, bu haqda kinofilmlər, kitablar bəzi şəxslərdə
«xəyanətsiz yaşamaq olmaz» təsəvvürü yarada bilər.
Qısqanclıq
hissləri meydana çıxdıqda müəyyən bir nəticəyə gəlmək üçün ər-arvad tələsməməli,
öz xasiyyətlərini düzgün qiymətləndirməli, müxtəlif dedi-qodulara, böhtanlara
inanmamalıdırlar. Başqalarının səhvlərinə baxıb özləri də səhvə yol
verməməlidirlər.
Ailə
konfliktlərinin yaranma səbəblərindən biri də tələbatların, о cümlədən seksual
tələbatların təmin olunmaması əsasında əmələ gəlir. Çox vaxt hətta bir-birini
həqiqətən çox sevən ər-arvad bu mövzuda ümumi dil tapa bilmirlər.
Nigahda
düzgün həmahəng cinsi əlaqə münasibətinin təşkil edilməsi, şübhəsiz ki,
ər-arvadın hər ikisinin sağlamlığına, əhval-ruhiyyəsinə müsbət təsir göstərməklə,
ailədə mənəvi atmosferi yaxşılaşdırır.
Ailənin
təməlini möhkəmləndirən ən mühüm cəhətlərdən biri ailədə uşaqların olmasıdır.
Uşaqlar ailədə qadını və kişini bir-birinə bağlayan əsas amillərdən biridir
(səh.7).
Uşaqların
tərbiyəsində cinsi tərbiyə böyük rol oynayır. Bu tərbiyəni tez başlamaq lazımdır.
Uşaqlar tez-tez bu sözləri eşidir. «Sən oğlansan», «Sən qızsan». Cinsi
tərbiyənin ümumiyyətlə, tərbiyə kimi nə şəkildə, nə həcmdə uşağa çatdırılacağı
tərbiyəçi tərəfindən nəzərə alınmalıdır. Ailələrdə atanın hörmətinin nisbətən
azalması, uşaqların cinsi tərbiyəsinə mənfi təsir göstərir. Qadının hakim olduğu
ailələrin qızları analarının xasiyyətlərini özlərinə timsal seçərək, gələcəkdə
bu xətti yürütməyə çalışacaqlar.
Əksinə
atalar əzazil xasiyyətli ailələrdə uşaqlar qadının cəmiyyətdə rolu haqqında
yanlış fikirdə olurlar. Qızlar ərlərirıin qul kimi tələblərini yerinə yetirir,
oğlanlar isə qadına istismar obyekti kimi baxan kişilərə çevrilirlər (4, s.25).
Deyilənləri
yekunlaşdıraraq ər-arvadın xoşbəxt, sakit ailə həyatı yaşaması üçün aşağıdakı
tövsiyələrə əməl etməsi lazımdır.
1. Eyni
sözü, tələbi çox təkrar etməyin.
2. Bir-birinizi qısa müddətdə dəyişməyə çalışmayın
(özü-nüzə oxşatmağa). İllərlə qanına, canına hopmuş adətləri qısa müddətdə
unutmaq, əl çəkmək çətindir. Bunun üçün vaxt tələb olunur.
Xüsusilə
uşaqların və başqalarının yanında bir-birini tənqid etdikdə, bu onların hər
ikisini uşaqların nəzərində alçaldır.
3.
Ər-arvad bir-birini qiymətləndirməyi öyrənməlidirlər.
4. Əг-arvad
bir-birinə qarşı çox diqqətli olmalıdır.
5. Ər-arvad bir-birinə qarşı nəzakətli olmalıdır.
6.
Ər-arvad yalnız yaxşını yadda saxlamalıdır,
pisi unutmalıdır.
7. Ər-arvad bir-birini qorumalıdır (xəstəliklərdən,
konfliktlərdən, zərərli adətlərdən və s.).
Belə
atalar sözü də var: «Birinci Dövlət sağlamlıqdır, ikincisi - xoşbəxt ailə».
İstifadə olunmuş ədəbiyyat:
1.
R.H.Məmmədzadə «Konfliktlər, ailələr, məktəblilər». Bakı, 2004.
2.
Gender tədqiqatları. Bakı, 2000.
3.
Ə.S.Bayramov, Ə.Ə.Əlizadə «Psixologiya». Bakı, 2002.
4. Gənc
ailələr. Bakı, 2001.
5. Шейков
В.П. «Конфликты в нашей жизни и их разрешение». Минск.1996.
6. Эглите А. «Семья». Рига, 1998.
Afət Kamalova
XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda qadınların ictimai fəallığının gözəl nümunələri mövcuddur. Azərbaycanda qadın fəallığı, öz yolunu maarifçilik və xeyriyyəçilik ideyalarının yayılmasından başlayaraq, əlbəttə, hər bir ölkədə mədəni, dini, milli ənənələrlə formalaşdırılan spesifik cizgilərinə malik idi. Toplanmış informasiya, şübhəsiz, qadın və gender problemləri sahəsində işləyən müəllimlər, tarixçilər və tədqiqatçılar üçün yardımçı material olacaq. Onlar bu nadir sənədlərdən tarixi istinadlar, vizual və şifahi şəhadət şəklində istifadə etmək imkanı əldə edəcəklər.
Azərbaycan Prezidenti İ.Əliyevin təşəbbüsü ilə 2006-cı il fevralın 6-da Ailə, Qadın və Uşaq problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılmışdır. Dövlət Komitəsinin sədri Bakı Dövlət Universitetinin professoru, siyasət elmləri doktoru Hicran Hüseynovadır.