AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI "NƏCİB XANIMLAR" İNCƏSƏNƏT BİRLİYİ
Məmmədova Arifə İsgəndər qızı. 1955-ci ildə Şəki şəhərində
anadan olub. 1972-ci ildə Nizami adına 7 nömrəli məktəbi bitirərək Şəki İpək
Kombinatında işləyib. 1973-cü ildə Kombinat hesabına təhsilini davam etdirmək
üçün Moskva Toxuculuq İnstitutuna göndərilib. Təhsilini başa vurduqdan sonra
yenidən Kombinata qayıdıb. 14 il məktəbdə, pionerlər evində sənətin sirlərini
uşaqlara öyrədib. Həmin illərdə dəfələrlə SSRİ və Azərbaycan Rəssamlar
İttifaqlarının bir çox sərgilərində iştirak edib, müxtəlif mükafatlara və
diplomlara layiq görülüb. 1988-1993-cü illərdə Respublika İncəsənət
Universitetinin idarəetmə fakültəsində təhsilini qiyabi davam etdirərək, oranı
fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1990-ci ildən İncəsənət Kollecində əməkdən,
sənətdən dərs deyir. Respublika Rəssamlar İttifaqının üzvüdür. YUNESKO-nun
laureatıdır, bir çox xarici ölkə sərgilərinin diplomuna layiq görülüb. İpək
saplarla 3000-dən çox "Təkəlduz" tikmə növündə sənət nümunələri
hazırlamışdır. Azərbaycanın Xalça və Tətbiqi sənət muzeyində bir neçə əl işi qorunub
saxlanılır. 1991-ci ildə Atatürkün ipək saplarla toxunmuş portreti dövlətimiz
adından Turqut Özala bağışlanmışdır. Hazırda həmin əsər Atatürkün ev-muzeyində
şaxlanılır. Bakı Miniatür Mərkəzində fərdi sərgisi nümayiş olunub. Ölməz
Şəhriyarın portreti şairin ev-muzeyinə bağışlanıb.
1990-cı ildən İncəsənət Kollecinin nəzdində dərnək kimi fəaliyyət
göstərən təşkilat 1996-cı ildən Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçərək
"Nəcib xanımlar" İncəsənət Birliyi kimi fəaliyyətə başlamışdır.
Birliyin yaranmasında məqsəd Azərbaycan xalq sənətini inkişaf
etdirmək, onu xaricdə tanıtmaq, dünya səviyyəsinə çıxmaq üçün yollar aramaq,
Azərbaycan milli geyimlərini müasir formalarda dünyaya təqdim etməkdir.
Vətənimizdə gözəl zövqə, incə əl qabiliyyətinə malik çoxlu qadın yaşayır. Bacarıqlarını
nümayiş etdirməkdə, istedadlarını üzə çıxarmaqda onlar çətinlik çəkirlər. Belə
qadınları bir yerə cəlb etmək, onların istedad və bacarıqlarının konkret
işlərdə üzə çıxmasına yardım göstərmək, maddi vəziyyətlərində dönüş yaratmaq da
Birliyin məqsədlərindəndir. Birlik ümumiyyətlə qadınların rastlaşdığı bütün
problemlərlə maraqlanır, onların həlli yollarını axtarır, həll etmək imkanında
olmadığı məsələləri aidiyyatlı təşkilatlar qarşısında qaldırır, ictimaiyyətin
diqqətini həmin problemlərə cəlb etməyə çalışır.
"Nəcib xanımlar" İncəsənət Birliyi 13160 nəfər qadını öz
sıralarında birləşdirir. Müxtəlif ictimai təbəqələri təmsil edən bu qadınları
bir ümumi cəhət birləşdirir - onlar hamısı sənətsevərlər, incəsənətin müxtəlif
növləri ilə məşğul olan xanımlardır.
Birliyin Azərbaycan rayonlarında - Şəki, Zaqatala, Qax, Balakən,
Salyan, Sabirabad, Siyəzən və Dəvəçidə bölmələri fəaliyyət göstərir. Birlik
qadınlara əl işləri üçün lazımi material tapmaqda, sərgilərdə iştirak etməkdə
yardım göstərir.
"Nəcib xanımlar" İncəsənət Birliyinin xaricdə də kifayət
qədər nüfuzu vardır. Onun Türkiyədə, İranda, Pakistanda sərgiləri
müvəffəqiyyətlə nümayiş olunmuşdur.
Birlik həmçinin imkanı daxilində humanitar yardım göstərməyə çalışır.
1772 nəfər atasını itirmiş uşağa 18 yaşına qədər hər ay 80 min manat müavinət
verilməsi bu cür yardımların bir növüdür. Ramazan bayramı ərəfəsində 156 əlil
və şəhid ailəsinə maddi yardım göstərilib.
Birlik Demokratik Alyansın üzvüdür.
Ümumiyyətlə siyasətdən kənarda dayansa da, Azərbaycanın mənafeyinə xidmət edən
bütün tədbirlərdə yaxından iştirak edir. Çində, Hollandiyada, ABŞ-da keçirilən
beynəlxalq konfranslarda Azərbaycanın digər qadın cəmiyyətləri ilə birlikdə
sərgilər təşkil etmiş, Azərbaycan həqiqətlərinin yayılmasına çalışmışdır.
Dövlət səviyyəsində sərgilər İranda, Pakistanda, Danimarkada,
Türkiyədə, Hollandiyada, ABŞ-da təşkil edilmiş, internet səhifələrində və
"Nyu-York Tayms" qəzetində Azərbaycan incəsənəti haqqında məlumat
verilmişdir.
1 dekabr 1996. ABŞ-ın Azərbaycandakı səfirinin həyat yoldaşı xanım
Kozlariçin dəvəti ilə AMOKO neft şirkətində sərgi təşkil edilmiş və sərgidən
əldə edilən gəlir uşaq evinin hesabına keçirilmişdir.
18 mart 1997. Xarici İşlər Nazirliyində 250 nəfərdən artıq qonağın
iştirakı ilə "Novruz-97" sərgisinin açılışı keçirilmişdir. Şirniyyat
stolu və özfəaliyyət dərnəyi üzvlərinin çıxışı ilə müşayiət olunan açılış
mərasimindən sonra sərginin eksponatları nümayiş olunmuşdur. 20 gün davam edən
sərgiyə Azərbaycanın minlərlə vətəndaşı və xarici qonaqlar tamaşa etmişlər.
Qurban bayramı münasibətilə Binəqədi mədəniyyət sarayında rayon icra
hakimiyyətinin iştirakı ilə əlillərə və şəhid ailələrinə (cəmi 75 ailə) Qurban
payı paylanmışdır.
9 may 1997. İstiqlaliyyət günü münasibətilə tədbirlər planı həyata
keçirilmişdir. Sərgi və konsertdə icra hakimiyyəti nümayəndələri və qonaqlar
iştirak etmişlər. Sərgi-baxış 18 gün davam etmiş, Məmməd Araza həsr olunmuş
gecədən sonra bağlanmışdır.
"Qızıl Aypara" cəmiyyətinin köməyilə birinci qrup əlillərə
dərman preparatları ilə yardım göstərilmişdir.
Birliyin əlil üzvləri Əhalinin Sosial Müdafiəsi və Əmək Nazirliyinin
Ümumrespublika sərgi-müsabiqəsində iştirak edərək I mükafata layiq görülmüşlər.
1997-ci ilin ən mühüm hadisələrindən biri Birliyin Türkiyədəki böyük
sərgisi oldu. Türkiyədə Birliyə uyğun yöndə iş aparan qadın təşkilatları ilə
əlaqə yaratmaq ideyasını reallaşdırmaq üçün Türkiyənin Azərbaycandakı
səfirliyinə müraciət olundu. Türkiyə Dış İşləri Bakanlığının yardımı ilə
Ankaradakı Şərifə Uludağlı Qız İnstitutunun sərgi salonunda yer alındı. Sərgi
üçün 120 əsər - xalq tətbiqi sənət nümunələri, xalçalar, keramika, kəlağayılar,
batika, kilimlər və rəssamlıq əsərlərindən nümunələr ayrıldı. Bu işlərin
arasında Azərbaycanın və Türkiyənin görkəmli adamlarının portretləri də mühüm
yer tuturdu. Sərgi 10 gün davam etdi. Sərgidə bütün
qadın təşkilatlarının nümayəndələri, o cümlədən 1919-cu ildə yaranmış qadın
təşkilatının sədri Səbinə Quşçu ilə tanışlıq sonrakı illərin möhkəm dostluğuna
çevrildi. Ankara Rəssam qadınlar təşkilatının rəhbəri Ayşə Arqun və onun
köməkçisi ilə işğüzar söhbətlər gələcək müştərək sərgilər üçün proyektin
yaranmasına səbəb oldu.
1 yanvar 1998. Yeni il münasibətilə Binəqədi rayon Mədəniyyət
sarayında açılmış sərgi 10 gün davam etdi. Orucluq, Qurban, Novruz
bayramlarında imkansızlara, şəhid ailələrinə, qocalara yardım paylandı.
8 Mart Beynəlxalq Qadınlar bayramı münasibətilə Rəşid Behbudov adına
Mahnı Teatrında istedadlı uşaqların əl işlərindən ibarət sərgi təşkil edilmiş,
balacalar maraqlı konsert proqramı ilə çıxış etmişlər.
Zuğulbada qadın problemlərinə həsr olunmuş konfransda nümayiş olunan
sərgi Birlik tərəfindən təşkil olunmuşdur.
"Novruz - 98" sərgi və konsert tədbiri Hökumət evinin
birinci mərtəbəsindəki iclas zalında "Teksun" firmasının sponsorluğu
ilə keçirildi. İstiqlal günü münasibətilə əlillərə və şəhid ailələrinə yardım
göstərildi.
İyul ayında Türkiyənin Ankara şəhərində Şərifə Uludağlı
Universitetində Azərbaycan xanımlarının əl işlərindən ibarət sərgi keçirildi.
1999. Azərbaycan Respublikası "Nəcib xanımlar" incəsənət
Birliyi Azərbaycan Demokratik Alyansına üzv seçildi.
May ayının 4-dən 17-dək Hollandiyanın Haaqa şəhərində keçirilən
Beynəlxalq Forumda Azərbaycan həqiqətlərini yaymaq üçün plakat, şəkil, sənət
əsərlərindən ibarət sərgi təşkil edildi.
Amsterdam Dövlət Muzeyinin foyesində Azərbaycan sənətini nümayiş
etdirən sərgi təşkil edildi. Yerli kültür cəmiyyətlərinin köməyilə konsert
verildi.
1999-cu il noyabrın 6-dan 10-dək İraqda keçirilən Qadınların
Beynəlxalq Konfransının iştirakçısı olmuş, foyedə maraqlı sərgi nümayiş
etdirilmişdir.
2000-ci il, ABŞ. Qadınlar üzrə İş Departamentinin dəvəti ilə
Nyu-Yorkda çağırılmış forumda iştirak edən 175 ölkə nümayəndəsi arasında
İncəsənət Birliyinin üzvləri də var idi. Konfrans münasibətilə tərtib olunmuş
nəfis kataloqda Birliyin üzvlərinin əl işləri də öz yerini tapmışdır.
2001-ci ildə Qaradağ rayonunda yaşayan əlil uşaqlarla 4 dəfə müxtəlif
tədbirlər keçirilmişdir. Uşaqlara paltar, ayaqqabı və başqa hədiyyələr
paylanmışdır. Şəhid ailələri daim diqqət mərkəzində saxlanılır, onlara geyim və
ərzaq verilir, stol açılır, ümumi söhbətlərə cəlb olunurlar.
Ünvan: Azadlıq pr. 1, Bakı, AZ1108, Dağlıq 18, Naxçıvani küç.-yataqxana 16. Tel/faks: (99412) 5614844; 4690300. E-mail:
noblewoman@mail.ru; m.arifa@mail.ru
XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda qadınların ictimai fəallığının gözəl nümunələri mövcuddur. Azərbaycanda qadın fəallığı, öz yolunu maarifçilik və xeyriyyəçilik ideyalarının yayılmasından başlayaraq, əlbəttə, hər bir ölkədə mədəni, dini, milli ənənələrlə formalaşdırılan spesifik cizgilərinə malik idi. Toplanmış informasiya, şübhəsiz, qadın və gender problemləri sahəsində işləyən müəllimlər, tarixçilər və tədqiqatçılar üçün yardımçı material olacaq. Onlar bu nadir sənədlərdən tarixi istinadlar, vizual və şifahi şəhadət şəklində istifadə etmək imkanı əldə edəcəklər.
Azərbaycan Prezidenti İ.Əliyevin təşəbbüsü ilə 2006-cı il fevralın 6-da Ailə, Qadın və Uşaq problemləri üzrə Dövlət Komitəsi yaradılmışdır. Dövlət Komitəsinin sədri Bakı Dövlət Universitetinin professoru, siyasət elmləri doktoru Hicran Hüseynovadır.